#118 Kaliber - lufa bruzdowana, gładka, poligonalna. Jeszcze raz - co to jest?

2019-05-12 Mateusz Stanisz


Poniższy tekst jest lekko rozbudowaną wersją tekstu:  #094 Kaliber. Nieistotna informacja?

Czy słusznie kaliber jest jedną z podstawowych cech broni?  

Co oznacza kaliber?  

Czy amunicja posiada kaliber?  

Czy dwa pistolety kalibru 9 mm mają ten sam kaliber?  

Dlaczego strzelba kalibru 12 ma kaliber 18,4 mm?  

Który kaliber (strzelby) jest większy: 16 czy 12?  

Jak to jest, że pocisk do broni kalibru 7,62 mm może mieć średnicę nawet 7,82 mm?  

Oraz co to jest .45?  

 

Słowo kaliber pochodzi od arabskiego słowa "kalib" oznaczającego kształt lub wzór. Znaczenie i definicję kalibru najlepiej jest rozpatrywać w odniesieniu do konkretnego rodzaju lufy. Weźmy pod uwagę cztery rodzaje luf: bruzdowane, gładkie, poligonalne i stożkowe.

 

Lufy bruzdowane.

W lufach bruzdowanych kaliber oznacza najmniejszą średnicę wewnętrzną części prowadzącej przewodu lufy – czyli mierzoną na przeciwległych polach.

 

Rys. 1: Kaliber lufy bruzdowanej oznacza jej najmniejszą średnicę wewnętrzną



Z rysunku możemy łatwo wyciągnąć wniosek że pocisk (aby uszczelnić lufę) musi mieć średnicę większą niż kaliber broni do której jest przeznaczony. Jednocześnie średnica pocisku jest mniejsza niż średnica lufy mierzona między przeciwległymi bruzdami. W przypadku pocisków artyleryjskich posiadających pierścienie wiodące – pocisk ma średnicę mniejszą od średnicy mierzonej na polach, a pierścień średnicę większą niż średnica mierzona na bruzdach.

 

Ciekawostką jest fakt, że z różnych względów obie średnice miewają wymiary nie do końca 'okrągłe'. Tak więc rzadko zdarza się broń o kalibrze równym np. 8,00 mm. Jednym z najbardziej jaskrawych przykładów jest nabój 9 x 19 mm parabellum. Lufy broni przystosowanej do tego naboju mają kaliber (wg normy CIP) 8,82 mm a średnica maksymalna wynosi 9,02 mm. Stąd pistolety nazywane „cudownymi dziewiątkami” takie jak Glock 17, Beretta 92, USP, CZ 75, P 99 i inne, tak naprawdę nie są bronią kalibru 9 mm. Jednak dla uproszczenia przyjmuje się w nomenklaturze liczbę zaokrągloną do pełnego 9 mm.

 

W takim razie czy dwa pistolety kaliber 9 mm mają ten sam kaliber? Tak i nie. Jeśli obie jednostki broni strzelają tym samym rodzajem amunicji to najprawdopodobniej będą miały identyczny kaliber. Występują czasem nieznaczne różnice w broni produkowanej w Europie i Ameryce, są to jednak wielkości całkowicie pomijalne, które nie mają wpływu na użytkowanie broni. Jednocześnie należy powiedzieć, że dwa egzemplarze broni kaliber 9 mm, mogą mieć kalibry różne. Przykładem są używane w naszym wojsku pistolety P-64, P-83, Wist-94 i z rzadka Glock 17. Pierwsze dwa strzelają nabojem 9 x 18 Makarowa, kolejne dwa nabojem 9x19 Parabellum. Lufy dla naboju Makarowa mają kaliber dokładnie 9,00 mm natomiast dla naboju Parabellum 8,82 mm.

 

Co oznacza w zapisie 9 x 18 mm lub 9 x 19 mm druga liczba?

Myślę, że warto wytłumaczyć tę sprawę. W ogólnym ujęciu 18 mm czy 19 mm z powyższych przykłądów oznacza długość łuski. Podkreślam ŁUSKI. Nie naboju. 

Są tu dwa szczegóły.
Pierwszy - tak naprawdę łuski mają długości niekoniecznie co 1 mm. Więc zdarzy się jakieś 56,43 mm. Co wtedy? Zostanie zaokrąglone do "x 56 mm".

Druga sprawa - po co nam ta informacja?
Głównie dla odróżnienia naboju od innych. Można próbować dociekać długości komory nabojowej ale w zależności od konstrukcji broni i zamysłu producenta - komory też będą się od siebie różnić długością. Stąd drugi człon, w głównej mierze, pomaga nam rozróżnić naboje.

Czy zawsze jest to jednoznaczne określenie danego naboju?
Niestety nie. Są np. 3 różne naboje 9 x 18 mm. Czasami podaje się więc dodatkowe oznacznia. Np.: 7,62 x39 wz.43 - wojskowe oznaczenie naboju do karabinka AK. Nazwy wojskowe typu "wzór 43" oznaczają zazwyczaj datę przyjęcia amunicji do użytkowania w danej armii. Z tym nabojem nie mam akurat pewności. Podobnie jak z 9 mm wz.93 - czyli nabojem 9 x 19 parabellum, na który mamy pistolet maszynowy przyjęty już w roku 84-tym. Chyba czymś musiał strzelać przez ten czas...

Podsumowując ten wątek:

7,62 x 51 mm NATO - oznacza: nabój do lufy kalibru 7,62 mm, o łusce długości około 51 mm, standaryzowany i wytwarzany wg norm NATO.

 

Co oznaczają dodatkowe litery w nazwach?

Czasem zdarzają się zapisy typu 7,62 x 54 mm R. Ten...